อีฟในสวนเอเดนและแม่มดที่ถูกพิพากษา

สัญญะแห่งการแตกสลายและเกิดใหม่ในเพลง 'BORN AGAIN' จาก LISA

7 กุมภาพันธ์ 2568

ช่วงเช้าของวันนี้ (7 ก.พ. 68) หลายคนคงได้ฟังอีกหนึ่งซิงเกิลใหม่จากสาวลิซ่า-ลลิษา มโนบาล (Lisa-Lalisa Manobal) ที่ได้ร่วมงานกับ Doja Cat (โดจาแคท) และ RAYE (เรย์) ในเพลง ‘BORN AGAIN’ ซึ่งเป็นหนึ่งในแทร็กจากอัลบั้ม ALTER EGO ที่กำลังจะปล่อยออกมาในวันที่ 28 กุมภาพันธ์นี้ โดยเพลง BORN AGAIN มาในแนว POP R&B ที่เน้นเทคนิคการร้องแบบ Diva สอดผสานด้วยการแร็ปของโดจา แคทที่ช่วยเพิ่มรสชาติให้เพลงมีไดนามิกมากขึ้น ถือเป็นซิงเกิลแรก ๆ ของลิซ่าที่เธอได้โชว์พลังเสียงและศักยภาพในการร้องเพลง ทำให้ในซิงเกิล BORN AGAIN นี้เราจะได้เห็นลิซ่าในมุมอื่น ๆ มากขึ้น ทำให้อัลบั้ม ALTER EGO มีอารมณ์เพลงที่หลากหลายยิ่งกว่าเดิม

อีกทั้ง BORN AGAIN ยังคงมาในคอนเซ็ปต์ ‘เชิดชูความเป็นหญิง’ คล้ายกับซิงเกิล Rock Star และ New Woman ที่พูดถึงความเป็นหญิงยุคใหม่ ไม่วิ่งตามผู้ชาย ไม่เดินตามความคาดหวังของคนอื่น เพื่อสนับสนุนอิสรภาพของผู้หญิง ซึ่งเนื้อหาในเพลงจะพูดถึงผู้หญิงคนหนึ่งที่เพิ่งเลิกกับแฟนหนุ่มไปได้ไม่นาน แต่เธอไม่แคร์และไม่สนว่าใครจะมองอย่างไร เพราะผู้ชายคนนั้นกำลังสูญเสียสิ่งที่ดีที่สุดไปต่างหาก และทุกครั้งที่เธอจบความสัมพันธ์กับใคร นั่นไม่ใช่จุดจบแต่เป็น ‘การเกิดใหม่’ นับครั้งไม่ถ้วน โดยชุดความคิดแบบนี้ค่อนข้างต่างจากเพลงอกหักที่ผู้หญิงจมปลักกับความเศร้าในแบบยุคก่อน แน่นอนว่าเป็นประเด็นที่ลิซ่าพยายามผลักดันหรือสร้างค่านิยมใหม่ให้กับผู้หญิง

ในส่วนของมิวสิกวิดีโอนั้นได้ผู้กำกับ อย่าง Bardia Zeinali ที่เคยร่วมงานกับคนดังระดับโลกมากมาย อาทิ เพลง Bloom ของ Troye Sivan ที่ใช้เทคนิคการถ่ายทำที่ให้ความรู้สึกเหมือนยุค 80-90’s ผสมผสานกับ Visual ที่ให้อารมณ์ความงามในยุควิคตอเรีย ซึ่งในมิวสิกวิดีโอเพลง BORN AGAIN ยังคงเอกลักษณ์ในสไตล์การถ่ายทำแบบ Bardia Zeinali ที่ออกแบบองค์ประกอบศิลป์ให้มีความงดงามตามแบบฉบับหญิงสาวยุควิคตอเรียและกรีกโบราณ โดยเราจะเห็นภาพลิซ่า โดจา แคท และเรย์สวมใส่ชุดสไตล์วิคตอเรียกำลังนั่งอยู่ในห้องโถงที่มีองค์ประกอบเป็นสิ่งของและเฟอร์นิเจอร์ที่ดูหรูหรา ให้มองเห็นภาพความเป็นหญิงสูงศักดิ์ สื่อถึงความสำคัญของผู้หญิงในแต่ละยุคที่เชื่อมโยงกับแนวคิดและเส้นเรื่องที่ใช้เล่าในมิวสิกวิดีโอนี้ด้วย

แม่มดที่ถูกพิพากษา ปัญหาการกดขี่เพศหญิงในยุคกลาง

ช่วงกลางของมิวสิกวิดีโอเราจะเห็นภาพโดจา แคทในชุดที่ดูคล้ายกับแม่ชีในศาสนาคริสต์ ถูกล้อมรอบไปด้วยเก้าอี้ไม้จำนวนมาก เปรียบเสมือนคนที่กำลัง ‘ถูกพิพากษา’ อีกทั้งการแต่งกายในลักษณะดังกล่าวยังเป็นการเชื่อมโยงกับเรื่องของภูตผี ซาตาน และวิญญาณร้ายในความเชื่อของศาสนาคริสต์ ที่มองว่าบรรดาหญิงสาวที่บริสุทธิ์อย่างเด็กสาวหรือแม่ชีมักถูกชักจูงจากปีศาจได้ง่าย ทำให้ในซีนนี้อาจอนุมานความหมายได้ว่านี่คือการพิพากษาเพื่อตามล่าหาแม่มด เนื่องจากในฉากถัดไปเราจะเห็นโดจา แคทกำลังถูกมัดไว้กับเสา ก่อนที่จะมีเปลวไฟลุกโชนขึ้นมาครู่หนึ่ง ซึ่งตอกย้ำพิธีการล่าและลงโทษหญิงสาวที่ถูกสงสัยว่าเป็นแม่มด

การล่าแม่มดในช่วงยุคกลางคือภาพสะท้อนของการที่ครั้งหนึ่ง “เพศหญิงเคยถูกกดขี่” ผ่านมายาคติและความเชื่อที่ว่า เพศหญิงคือเพศที่เปราะบาง ไร้ทางสู้ ไร้สติปัญญา ไร้ความสามารถ และอ่อนแอกว่าเพศชาย หากผู้หญิงคนใดเก่งกาจเกินความคาดหมายของคนอื่นแสดงว่าผู้หญิงคนนั้นต้องถูกสิงสู่ด้วยมนต์ชั่ว ซึ่งเปรียบเสมือนสัญลักษณ์แห่งการกดทับผู้หญิง เมื่อนำภาพดังกล่าวมาผนวกรวมกับเนื้อหาหลักของเพลงที่พูดถึงการเกิดใหม่ ทำให้สามารถอนุมานความหมายใหม่ได้ว่า ต่อให้พวกเธอจะถูกใส่ร้ายหรือทุบทำลายแต่จะถือกำเนิดขึ้นใหม่เสมอ

อีฟในสวนเอเดนและการกลายเป็นคนบาป

ต่อมาเราจะเห็นลิซ่ากำลังนั่งอยู่ใต้ต้นไม้ขนาดใหญ่ร่วมกับกองแอปเปิลที่ดูน่ารับประทาน ฉากนี้ทำให้นึกถึงเรื่องเล่าของ ‘อดัมและอีฟ’ ชายหญิงคู่แรกที่ถือกำเนิดขึ้นบนโลก โดยครั้งหนึ่งอีฟถูกซาตานที่ปลอมตัวเป็นงูมาล่อลวงให้กินผลแอปเปิลซึ่งเป็นผลไม้แห่งปัญญาที่พระเจ้าสั่งห้ามไม่ให้ใครแตะต้อง ส่งผลให้อดัมและอีฟถูกสาปลงมาเผชิญความลำบากบนโลกมนุษย์ ถูกสาปให้ทนทุกข์กับการตั้งครรภ์ และต้องโหยหา ‘สามี’ ไปตลอดชีวิต โดยคำสาปจากพระเจ้าที่มอบภาระหน้าที่ให้เพศหญิงนั้นมันดูไม่ยุติธรรมและค่อนข้างไม่ตามยุคตามสมัยไปเสียหน่อย เนื่องจากต้นเหตุแล้วอีฟถูกล่อลวงมาอีกทีหนึ่ง การลงโทษอีฟเสมือนเป็นคนผิดบาปมหาศาลจึงไม่เป็นอันสมควร ประกอบกับการตั้งท้องและเลี้ยงดูใครสักคนหนึ่งให้เติบโตขึ้นมาคือความสวยงามมากกว่าความเจ็บปวด อีกทั้งผู้หญิงสมัยนี้ไม่จำเป็นต้องให้ผู้ชายมาเลี้ยงดูเพียงอย่างเดียวอีกต่อไป อีฟในอีกสองพันปีต่อมาหรือผู้หญิงยุคใหม่ไม่ได้มองว่าตัวเองเป็นคนบาป เพียงเพราะเกิดมาเป็นผู้หญิงอีกแล้ว

อย่างไรก็ตาม สองประเด็นที่กล่าวไปข้างต้นเป็นเพียงความคิดและการตีความจากผู้เขียนเพียงบางส่วนเท่านั้น การวิเคราะห์ศิลปะขึ้นอยู่กับประสบการณ์ของแต่ละคน ซึ่งไม่ว่าอย่างไรก็ดีมิวสิกวิดีโอและเพลง BORN AGAIN ของสาวลิซ่าก็ยังคงคุณภาพและมีพัฒนาการมากขึ้นเรื่อย ๆ สะท้อนให้เห็นว่าลิซ่ายังมีศักยภาพอีกหลายด้านที่ยังไม่ได้โชว์ให้พวกเราได้เห็น ในช่วงที่ยังเป็นเมมเบอร์ของวง BLACKPINK และลิซ่าจะเสิร์ฟผลงานแบบไหนให้เราได้รับชมกันอีกนั้นต้องรอติดตามต่อไป