ย้อนกลับไปเมื่อช่วง 2-3 ปีก่อน ในตอนที่ศึกษาเกี่ยวกับคำศัพท์เชิงจิตวิทยาครั้งแรก คำว่า “Narcissistic Personality Disorder” (NPD) หรือ ความผิดปกติทางบุคลิกภาพแบบหลงตัวเอง ที่ทุกวันนี้เราเรียกกันจนชินปากว่า ‘Narcissist’ ยังไม่เป็นที่แพร่หลาย ผู้เขียนเองมองว่า NPD คือหนึ่งในความผิดปกติที่น่ากังวลมากที่สุด หากพบเจอในสังคมหรือการดำเนินชีวิตประจำวัน
ต้องขอบคุณเหล่า Content Creator และ Influencers จากทุกแพลตฟอร์ม ที่มักขุดหาประเด็นทางจิตวิทยามาอธิบายลักษณะพฤติกรรมผู้คนที่มีโอกาสพบเจอได้ในชีวิตประจำวัน และแน่นอนว่าหนึ่งในนั้นก็มีคอนเทนต์เกี่ยวกับ Narcissist รวมอยู่ แล้วมันก็ได้รับความนิยมมากด้วย
ความน่าวิตกกังวลมันอยู่ตรงนี้ ตรงจุดที่ผู้คนนับพันนับหมื่นคนล้วนเคยมีประสบการณ์การเผชิญหน้ากับ Narcissist ไม่รูปแบบใดก็รูปแบบหนึ่ง ซึ่งการันตีว่าคนที่มีนิสัย “หลงตัวเอง” จนสร้าง “ความเดือดร้อน” ให้กับผู้อื่นมีเยอะมากกว่าที่คิด และในหลายครั้งคนเหล่านี้มักเป็น “เจ้าคนนายคน” หรืออยู่ในฐานะที่สามารถกดขี่ผู้อื่นได้ ไม่ต่างอะไรจากซูเปอร์แมนที่ได้รับพลังแสงอาทิตย์ หรือโจ๊กเกอร์ที่ได้เจอกับฮาลีควินน์
เนื่องจากนิสัยโดยพื้นฐานของ Narcissist คือชอบยกตนเองเหนือผู้อื่น และคิดว่าตัวเองมีความพิเศษมากกว่าใครเขา ดังนั้นการที่พวกคนหลงตัวเองอยู่ในตำแหน่งหน้าที่ที่สูงกว่าคนอื่น (จะด้วยความสามารถหรือโชคช่วย) มันเปรียบเสมือนการตีบวกเพิ่มพลังความ Toxic ให้กับพวกเขา ส่งผลให้คนรอบข้างทุกข์ทรมานกับนิสัยและทัศนคติในการมองโลก
แต่ก่อนที่จะไป “เอาชนะ” พวกคนเฮงซวย เราต้องรู้จักที่มาที่ไปของพวก Narcissist เสียก่อน เพื่อที่จะง่ายต่อการพัฒนาความสามารถในการรับมือกับคนเหล่านี้ โดยผู้เขียนหยิบยกข้อมูลมาจากเว็บไซต์ Verywell mind บล็อกให้ความรู้เกี่ยวกับจิตวิทยาและการรับมือกับโรคทางจิต
Narcissistic Personality Disorder คืออะไร
Narcissistic Personality Disorder (NPD) คือความผิดปกติทางบุคลิกภาพชนิดหนึ่ง ที่ผู้ป่วยมักมีพฤติกรรม “หลงผิด” เกี่ยวกับตัวเอง เช่น มีความมั่นใจในตนเองสูง คิดว่าตนเองเก่งกว่าคนอื่น คิดว่าผู้อื่นด้อยกว่าตนเอง และคิดว่าตัวเองสำคัญกว่าคนอื่นเสมอ โดยสามารถสังเกตพฤติกรรมได้ ดังนี้
- โฟกัสแต่เรื่องของตัวเองจนขาดความเห็นอกเห็นใจผู้อื่น
- โอ้อวดเรื่องของตนเองแบบเกินจริง
- เกิดมาไม่เคยผิดเลยสักครั้ง (เพราะคิดว่าตัวเองทำถูกเสมอ)
- ไม่ยอมขอโทษใครง่าย ๆ (เพราะคิดว่าตัวเองไม่ผิด) เว้นเสียแต่ว่ามีผลประโยชน์เข้ามาเกี่ยวข้อง
- โวยวายหรือควบคุมตัวเองไม่ได้ เมื่อถูกวิพากษ์วิจารณ์อย่างตรงไปตรงมา
- ไม่รับฟังความคิดเห็นของผู้อื่น
- ชอบบงการหรือวิจารณ์คนอื่น
วิธีรับมือกับ Narcissistic Personality Disorder
อ่านมาถึงตรงนี้หลายคนอาจรู้สึกเสียใจหรือผิดหวัง เมื่อพบว่าแท้จริงแล้วไม่ได้มี “วิธีการจัดการ” กับ Narcissist อย่างตรงไปตรงมา เหมือนปาข้าวสารเสกใส่ภูตผี หรือคล้องกระเทียมไว้ที่คอแวมไพร์ แล้วหวังว่าพวกมันจะอันตรธานหายไป เพราะเอาเข้าจริงมีแค่ “วิธีการรับมือ” เท่านั้น เนื่องจากในความเป็นจริงเราปรับเปลี่ยนสันดานใครโดยตรงไม่ได้ สิ่งที่เราทำได้คือการจัดการกับภาวะภายในของตนเองให้มีความเข้มแข็งพร้อมที่จะเผชิญหน้ากับ Narcissist
อย่าเอาพฤติกรรมหรือคำพูดของพวกเขามาใส่ใจ
ทุกครั้งเวลาที่ Narcissist พูดวิพากษ์วิจารณ์คุณ หรือพยายามยกยอสรรเสริญตนเองต่อหน้าคนอื่น สิ่งที่คุณควรทำคือ “ฟังแล้วทิ้งมันจากสมองไปเลย” เพราะหลายครั้งคำพูดในเชิงลบที่ออกมาจากปากคนพวกนี้ไม่ใช่สาระที่มีประโยชน์ บางครั้งพวกเขาแค่ต้องการกดใครสักคนลง เพื่อทำให้ตนเองแน่ใจว่าดีกว่าคนอื่น
กำหนดขอบเขตที่ชัดเจน
อย่าให้มันมาล้ำเส้นเรา อันนี้เป็นสิ่งที่สำคัญมาก ถ้าคุณพบเจอ Narcissist ที่ยังพอพูดคุยกันในระดับสามัญได้ ให้พูดคุยอย่างตรงไปตรงมาว่า คุณรับกับพฤติกรรมแบบใดของเขาได้บ้าง และพฤติกรรมแบบไหนที่ไม่สามารถรับได้เลย เพื่อแจ้งให้อีกฝ่ายทราบขอบเขตการทำงานหรือการใช้ชีวิตร่วมกัน แต่หากพบเจอ Narcissist จำพวกที่พูดคุยด้วยไม่ได้ แนะนำว่ากำหนดขอบเขตไว้ในใจ และหากเขาคนนั้นล้ำเส้นเมื่อไหร่ให้ปฏิเสธหรือปลีกตัวออกมาทันที
อย่าตกเป็นเหยื่อจากคำพูด
พรสวรรค์อีกอย่างหนึ่งของพวก Narcissist คือการ “เบี่ยงประเด็น” และ “โทษผู้อื่น” อยู่เสมอ ดังนั้นทุกครั้งที่สนทนากับคนเหล่านี้ พยายามมีสติและโฟกัสกับหัวข้อการสนทนาปัจจุบัน อย่าหลงกลตามพวกเขา เพราะหาก Narcissist รู้ตัวว่าตนเองกำลังเพลี่ยงพล้ำ พวกเขาจะเปิดสกิลอัลติเมตชักแม่น้ำทั้งห้า แถจนสีข้างถลอก เบี่ยงเบนประเด็น ก่อนหาช่องสถาปนาให้ตนเองมีชัยชนะ (เนื่องจากคู่สนทนากำลังมึนงง) ขณะที่อีกประเภทหนึ่งอาจใช้การด่าทอว่ากล่าวเสียหายให้อีกฝ่ายรู้สึกหงุดหงิด ก่อนรับบทเหยื่อที่ถูกทำร้าย
อย่าปล่อยให้พวกเขาทำให้คุณสูญเสียความมั่นใจ
Narcissist มักช่วงชิงความมั่นใจของคนอื่นเพื่อเสริมความมั่นใจให้ตนเอง โดยการใช้คำพูดดูถูกเสียดสีให้อีกฝ่ายรู้สึกด้อยกว่าตนเอง ดังนั้นการตระหนักรู้ถึงคุณค่าและความสามารถของตนเองจึงเป็นสิ่งที่สำคัญมาก ในการอยู่ร่วมกับคนจำพวก Narcissist ถ้าการฮีลใจตัวเองค่อนข้างยาก ลองหาเพื่อนร่วมอุดมการณ์เดียวกันไว้พูดคุยหรือระบาย เพื่อรีเช็กว่าคุณยังคงเก่งอยู่เสมอ และอย่าได้เชื่อคำหลอกลวงดูถูกของคนเฮงซวย
ถึงแม้จะยังไม่มีงานวิจัยทางการแพทย์ยืนยันโดยตรง แต่แพทย์และนักจิตวิทยาบำบัดเชื่อว่า สาเหตุที่ทำให้คนหนึ่งกลายเป็น Narcissist น่าจะเกิดจากการ “สูญเสียความมั่นใจ” ในวัยเด็ก หรือมีประสบการณ์ไม่ดีในอดีตที่ทำให้รู้สึกว่าตนเองไร้ค่า พอขาดไร้ซึ่งความมั่นใจและคุณค่า คนเหล่านี้จึง “หลอกตัวเอง” ว่าเป็นคนเก่ง หลอกตนเองว่ามีคุณค่า หลอกตนเองว่าถูกยอมรับจากผู้อื่น ผ่านการกดคนอื่นเพื่อให้ตนเองดูสูงกว่า
ถึงบอกว่าเอาเข้าจริงแล้ว Narcissist เป็นคนที่มีเบื้องหลังอันน่าสงสาร ผู้เขียนท้าให้ทุกคนลองหาเวลาคุยถึงปมปัญหาในอดีตของพวกเขาแต่ละคน แล้วจะพบว่าทุกคนล้วนมีบาดแผลในจิตใจที่ทำให้เรารู้สึกไม่สงสัยว่าทำไมถึงโตมาเป็นคนแบบนี้ การเลี้ยงดูและสิ่งแวดล้อมที่เติบโตมามีอิทธิพลเหลือเกินที่จะทำให้คนดีหรือชั่ว ดังนั้นเราโกรธที่พวกเขาเฮงซวยได้ แต่ไม่จำเป็นต้องไปเอาชนะคนพวกนี้หรอก เพราะเพียงแค่เรา “ไม่สนใจ” และ “ไม่คล้อยตาม” พวกเขา Narcissist ก็ปวดร้าวหัวใจแล้ว
AUTHOR
ไม่ชอบคนข้างล่าง
Graphic Designer
