'ถึงแม้ใบหน้าจะเปื้อนยิ้ม แต่ภายในใจนั้นแหลกสลาย'

ทำความรู้จักกับ 'Smiling Depression' ภาวะฝืนยิ้มแม้ซึมเศร้า'

9 มีนาคม 2567

คุณไม่มีวันล่วงรู้ว่าใครซุกซ่อนบาดแผลแบบไหนไว้บ้าง รอยยิ้มที่ค่อย ๆ ผลิบานบนใบหน้าไม่ได้การันตีว่าพวกเขามีความสุข คุณไม่มีวันรู้หรอกว่าใครกำลังร้องไห้ ชอกช้ำ หรือต้องแบกรับอะไรไว้บ้าง โดยเฉพาะในยุคสมัยที่ ‘ความเศร้า’ ฆ่าเราได้ไม่ต่างจากการใช้อาวุธ ความทุกข์ทรมานทางอารมณ์เหล่านี้มันพร้อมจะพรากชีวิตเราไปได้ทุกเมื่อ เพราะความเศร้านั้นสิงสู่อยู่ภายในใจเราทุกคน เหมือนเนื้อร้ายที่ไม่แสดงตัว รอวันที่เราอ่อนแอแล้วเข้าจู่โจมอย่างไม่ทันตั้งตัว

ทว่าสิ่งที่น่าเศร้ายิ่งกว่าคือการที่คุณไม่รู้ตัวว่าตนเองกำลังเศร้า และบ่อยครั้งมันเกิดขึ้นโดยที่เราไม่ทันสังเกต กว่าจะรู้ตัวอีกทีคือวันที่มันแสดงตัวออกมาในคราบปีศาจร้ายที่พร้อมจะกลืนกินชีวิตของคุณและคนใกล้ตัว

ถึงแม้ว่าโดยทั่วไปอาการซึมเศร้าจะสามารถสังเกตได้ง่ายทั้งจากพฤติกรรม ความคิด และคำพูด แต่อาการซึมเศร้าที่ไม่แสดงอาการก็สามารถพบได้บ่อย หรือที่เรียกว่า ‘Smiling Depression’ หรือภาวะซึมเศร้าแบบหลบซ่อน โดยคนไข้มักมีพฤติกรรมปกปิดความคิดและอาการซึมเศร้าของตนเอง โดยใช้การ ‘ยิ้ม’ เป็นวิธีการปิดบังความเศร้าภายในใจไม่ให้คนอื่นรับรู้ นอกจากนี้ยังเป็นภาวะที่ทำให้จิตแพทย์ตรวจสอบอาการของคนไข้ได้ยาก เนื่องจากในภาวะ Smiling Depression คนไข้จะปกปิดอาการของตนเอง ทำให้ยากต่อการวินิจฉัยด้วย แม้จะไม่มีการระบุว่าภาวะ Smiling Depression เป็นภาวะซึมเศร้าที่ผิดปกติหรือไม่ แต่จากการเก็บรวมรวมข้อมูลระบุว่า 15 – 40% ของผู้ป่วยซึมเศร้า มีภาวะปกปิดอาการซึมเศร้าของตนเอง หรือ Smiling Depression

สาเหตุหลักของการเป็น Smiling Depression มาจากการสะสมของความเครียดและความวิตกกังวล ที่ไม่สามารถบอกเล่าหรือระบายให้ใครฟังได้ กระทั่งพัฒนาเป็นโรคซึมเศร้าอย่างไม่รู้ตัว แต่หากคนใกล้ชิดสังเกตให้ดีก็อาจจะรับรู้ถึงความผิดปกติได้ ซึ่งอาจต้องอาศัยความใส่ใจจากคนรอบข้างเล็กน้อย เพราะความอันตรายของ Smiling Depression คือการที่ไม่มีใครรู้ว่าอีกคนกำลังเศร้าและต้องการได้รับความช่วยเหลือ กระทั่งสุดท้ายเขาเหล่านั้นอาจจากไปเพราะความเศร้าที่ซุกซ่อนไว้นี้ อันเป็นที่มาของการจากไปแบบไม่ทันตั้งตัวของผู้คนหลายคน

สิ่งที่พอจะบรรเทาภาวะ Smiling Depression ได้อาจต้องอาศัยความร่วมมือของคนใกล้ตัวด้วย โดยเริ่มจากการให้คนไข้ได้มีโอกาสพูดคุยหรือระบายกับคนที่รู้สึกไว้ใจ เช่น เพื่อน แฟน หรือคนในครอบครัว เพื่ออย่างน้อยความเครียดหรือความวิตกกังวลที่สะสมมาจะถูกระบายออกไปบ้าง เพราะสาเหตุหลักที่ทำให้ผู้ป่วย Smiling Depression ฝืนยิ้มแม้ซึมเศร้า ก็เพราะว่าพวกเขาไม่มีใครให้ร้องไห้ด้วย

อย่างไรก็ตามการใส่ใจดูแลคนรอบข้างจึงเป็นสิ่งสำคัญมากในการรักษา Mental Health ที่ดี เพราะเราไม่รู้เลยว่าภายใต้ใบหน้าที่เปื้อนยิ้ม ใครกำลังร้องไห้อยู่บ้าง อย่าตัดสินใครเพียงเพราะการแสดงออกของเขามันดูเป็นอย่างนั้น หากมีอะไรเล็กน้อยผิดแปลกไปอาจเริ่มจากการพูดคุยแลกเปลี่ยนกัน เพื่ออย่างน้อยพวกเขาจะได้รู้สึกว่าตัวเองไม่โดดเดี่ยวและมีคนพร้อมที่จะรับฟังเสมอ โดยไม่ต้องฝืนยิ้มอีกต่อไป

อ้างอิง