ขาดตัวหลัก(แบก)แล้วไง?

ถ้า 'ระบบทีม' ยังไม่ดีพอ 'ชัยชนะ' ก็ไม่มีวันมาถึง

29 มิถุนายน 2568

หนึ่งในประเด็นที่น่าสนใจจากการแข่งขัน ‘NBA Finals’ เกม 7 หรือรอบชิงนัดสุดท้ายของศึกบาสเกตบอล NBA มีเหตุการณ์สำคัญ เมื่อ ‘ตัวหลัก’ ของทีมอินเดียนา เพเซอร์ส อย่าง ‘ไทรีส ฮาลิเบอร์ตัน 🇺🇸’ เกิดอาการบาดเจ็บ ‘เอ็นร้อยหวายฉีก’ ส่งผลให้เจ้าตัวต้องยุติการแข่งขันทันที

จนผลสุดท้ายกลายเป็นฝั่งเจ้าบ้านอย่างทีมโอกลาโฮมาซิตี้ ธันเดอร์ สามารถเอาชนะและคว้าแชมป์ NBA ไปได้ โดยสื่อหลายเจ้ายกให้เหตุการณ์ของฮาลิเบอร์ตันคือจุดเปลี่ยนสำคัญของเกมนี้ แต่ผู้เขียนกลับมองว่าปัจจัยนี้ไม่น่าเกี่ยวข้องกับเขาโดยตรง

เมื่อพูดถึง ‘นัดสำคัญ’ มันก็เหมือน ‘เหตุการณ์สำคัญ’ ในชีวิต จริงอยู่ว่าตัวหลักเปรียบเสมือน ‘ความหวัง’ ของทีม แต่นั่นไม่ควรเป็นเหตุผลมากล่าวอ้างถึงประเด็นนี้ได้ เพราะท้ายที่สุดแล้วกีฬาเหล่านี้มันเป็นประเภท ‘ทีม’ ที่ไม่ได้พึ่งพาผู้เล่นเพียงแค่คนคนเดียว มันต้องอาศัย ‘ระบบทีม’ ร่วมกัน จึงจะสามารถบรรลุถึงเป้าหมายอย่าง ‘ชัยชนะ’ หรือ ‘คว้าแชมป์’ ได้

เพื่อให้เข้าใจสิ่งนี้มากยิ่งขึ้น วันนี้ SUM UP จึงอยากหยิบกรณีศึกษาจากเหตุการณ์นี้และเหตุการณ์จริงในอดีตจากกีฬาดังอย่าง ‘ฟุตบอล’ เช่น ‘เนย์มาร์ในฟุตบอลโลก 2014’ , ‘โรนัลโดในนัดชิงยูโรปี 2016’ และ ‘เมสซีในนัดชิงโคปา อเมริกา 2024’ ที่ทุกเหตุการณ์มีจุดร่วมกันคือ ‘ขาดตัวหลักในนัดสำคัญ’ แต่กลับส่งผลลัพธ์บางอย่างที่แตกต่างกันไป เพื่อให้ได้เข้าใจว่า “การมีระบบทีมที่ดีถือเป็นเรื่องสำคัญ” หากทุกการแข่งขันยังคงมีเป้าหมายเดียวกันคือ ชัยชนะ

ทำความเข้าใจกันก่อนในเรื่องของ ‘ระบบทีม’ และบทบาทของ ‘ตัวหลัก’

กีฬาอย่างบาสเกตบอล หรือฟุตบอล ทั้งคู่จัดอยู่ในกีฬาประเภททีมที่มีรูปแบบการเล่นตั้งแต่สองคนขึ้นไป ต้องร่วมมือกันเพื่อทำการแข่งขันกับคู่แข่ง โดยมีเป้าหมายหลักคือการทำแต้มภายในกติกาที่กำหนด ซึ่งทีมจะสามารถแข่งขันได้อย่างมีประสิทธิภาพจะต้องมีระบบทีมที่ดี

มันคือการนำสองสิ่งอย่าง ‘โครงสร้าง’ และ ‘กระบวนการ’ ไปวางระบบให้ทุกคนในทีมสามารถทำงานร่วมกันได้ เพื่อบรรลุเป้าหมายร่วมกัน หนึ่งในสิ่งที่สำคัญของระบบคือ โครงสร้างและบทบาท (Structure & Roles) เป็นแกนหลักใน ‘ความชัดเจน’ ช่วยให้ทีมเข้าใจใน ‘หน้าที่’ ของตัวเองในทีมได้อย่างถูกต้อง

หนึ่งในบทบาทสำคัญของทีมนั่นคือ ตัวหลัก เป็นเสมือนตัวขับเคลื่อนของทีม ซึ่งตัวหลักอาจจะไม่ได้เป็นใครคนใดคนหนึ่ง ทำให้มีอีกบทบาทสำหรับการแบกความหวังที่เรียกกันว่า ‘เอส (Ace)’ ของทีม คือผู้เล่นที่เก่งที่สุด โดดเด่นที่สุด ทำให้ถูกฝากความหวังไว้กับคนเหล่านี้ จากที่เกริ่นมาจะเห็นว่าผู้เขียนเน้นใช้คำว่าตัวหลักมากกว่าคำว่าเอส เพราะมีเหตุผลสำคัญในการอธิบายถึง ‘ข้อเสีย’ ในการให้ความหวังกับเอสจนเกินไป

หนึ่งในบทสัมภาษณ์จากเกม 7 ของ ‘โอบิ ท็อปปิน’ ได้สะท้อนให้เห็นปัญหาในเรื่องนี้ “เราต้องการไท (ไทรีส) อยู่ในสนาม… มันเหมือนดูดวิญญาณของพวกเราออกไปเลย ผมไม่กล้าพูดแทนทุกคนหรอกนะ แต่ผมรู้สึกว่าตัวเองเล่นได้ไม่ดีเลย เพราะผมมัวแต่คิด ‘เรื่องนั้น’ ทั้งวัน และรู้สึกเหมือนเป็นความผิดของผมเอง” อีกปัญหาที่เห็นได้ชัดคือเรื่องของ ‘สภาพจิตใจ’ ดูจะเป็นปัญหาที่ชัดกว่าการโยนความหวังให้กับใครคนใดคนหนึ่ง และสะท้อนได้อีกว่าระบบทีมของพวกเขายังดีไม่พอที่จะเอาชนะหรือคว้าแชมป์มาได้

ซึ่งสภาพจิตใจถือเป็นส่วนหนึ่งทาง ‘จิตวิทยา’ โดยยืนยันได้จากหนังสือ ‘The Principles of Psychology’ ของ ‘วิลเลียม เจมส์’ ที่กล่าวว่า “สภาพจิตใจคือเนื้อแท้ของการวิเคราะห์ทางจิตวิทยา” มีส่วนหนึ่งที่น่าสนใจจากองค์ประกอบของระบบทีมคือ ความไว้วางใจและบรรยากาศที่ปลอดภัยทางจิตวิทยา (Psychological Safety & Trust) เพื่อป้องกันไม่ให้เกิด ‘ความผิดพลาด’ ที่เป็นหนึ่งในสาเหตุของ ‘ความพ่ายแพ้’ ได้

กรณีศึกษาจากเหตุการณ์สำคัญ

งั้นเรามาดูกรณีศึกษาจากประเด็นนี้กันบ้าง ย้อนกลับไปใน ‘ฟุตบอลโลก 2014’ รอบรองชนะเลิศเมื่อเจ้าภาพ ‘บราซิล’ โคจรมาพบกับ ‘อินทรีย์เหล็ก’ เยอรมนี ซึ่งก่อนเริ่มเกมได้มีเหตุการณ์สำคัญ 2 อย่างคือ ใบเหลืองสะสมครบของ ‘ติอาโก ซิลวา’ บราซิล ทำให้กองหลังตัวหลักไม่ได้ลงสนามในนัดนี้

และอีกปัจจัยสำคัญอย่าง ‘เนย์มาร์’ ตัวหลักของทีมชุดนี้ไม่สามารถลงสนามได้เนื่องจากอาการบาดเจ็บจากการถูกปะทะกับ ‘ฮวน ซูนิกา’ ในนัดก่อน ซึ่งเนย์มาร์ถูกตั้งให้เป็นความหวังของเจ้าภาพ ทำให้ก่อนเกมการแข่งขันได้มีการชูเสื้อของเขาเพื่อส่งกำลังใจให้กับเขาและเพิ่มขวัญกำลังใจให้กับนักเตะในนัดนี้

ผลปรากฏว่าเจ้าภาพกลับแสดงอาการไม่มั่นใจภายในเกม และเริ่มเสียท่าจากการเสียประตูช่วงต้นเกม ซึ่งตรงข้ามกับคู่แข่งที่บุกด้วยแนวทางที่เตรียมมาเป็นอย่างดีและเหล่าผู้เล่นที่พร้อมจะทำประตูตลอดเวลา ทำให้เยอรมันสามารถยำเจ้าภาพคาถิ่นได้ด้วยสกอร์ 1-7 จนโค้ชของเจ้าภาพอย่าง ‘หลุยส์ ฟิลิปเป สโคลารี’ ต้องออกมายอมรับว่า

“ผมคิดว่าทุกคนในทีมถึงกับช็อกและเราพยายามจะจัดรูปเกมใหม่ แต่ในช่วงเวลานั้นเราไม่สามารถทำอะไรได้เลยจริง ๆ” เขากล่าวถึงความผิดพลาดที่เกิดขึ้นในเกม

“ใครเป็นคนรับผิดชอบในการเลือกผู้เล่นทีม? ผมเอง… ผลการแข่งขันที่เลวร้ายแบบนี้ ทุกคนในทีมอาจมีส่วนร่วม แต่ใครเป็นคนวางแท็กติก? ผมเอง”

ยังดีที่โค้ชยอมรับในความผิดพลาดนี้ โดยเห็นได้ชัดว่าแม้จะไม่มีตัวหลักคนสำคัญของทีม แต่ผู้เล่นคนอื่นกลับไม่สามารถรักษามาตรฐานการเล่นไม่ว่าจะเรื่องจิตใจหรือสมาธิในเกม ย่อมส่งผลลัพธ์ที่เกิดขึ้น โดยสำหรับกรณีนี้ถือเป็นความพ่ายแพ้ที่พวกเขาต้องยอมรับ

แต่มีอีกกรณีที่น่าสนใจจาก 2 ทีม 2 เหตุการณ์ และ 2 ตำนานที่เจ็บเหมือนกันใน ‘รอบชิง’ นั่นคือกรณีศึกษาจาก 2 นักเตะที่ดีที่สุดในโลกอย่าง ‘คริสเตียโน โรนัลโด’ ในรอบชิงฟุตบอลยูโร 2016 และ ‘ลิโอเนล เมสซี’ ในรอบชิงฟุตบอลโคปา อเมริกา 2024

โรนัลโดโดนออกในนาทีที่ 8 จากการปะทะและเมสซีโดนออกในนาทีที่ 64 จากการเสียหลักจนเท้าพลิก สิ่งที่น่าสนใจจาก 2 เหตุการณ์นี้มีความแตกต่างจากเหตุการณ์บราซิล อย่างกรณีแรก โรนัลโดออกก่อนช่วงต้นเกม แต่เขาเลือกเดินทางกลับสู่ข้างสนามเพื่อสร้างแรงกระตุ้นให้กับทีม

ในอีกนัดชิงเกิดขึ้นช่วงครึ่งหลัง แต่สิ่งที่แตกต่างของทีมชุดนี้คือพวกเขาคว้าแชมป์ ‘ฟุตบอลโลก 2022’ และยังเป็นแชมป์เก่าของรายการนี้ ด้วยระบบการเล่นที่ชัดเจนผสมกับนักเตะต่างเข้าใจในแท็กติกของทีม แม้จะไม่มีตัวหลักของพวกเขาเป็นศูนย์กลางของทีม ทั้ง 2 เหตุการณ์กลับเอาชนะและสามารถคว้าแชมป์ได้ด้วยสภาพจิตใจและระบบทีมเป็นส่วนสำคัญ

จากเหตุการณ์ทั้งหมดนี้ แม้จะเกิดขึ้นจากการแข่งขันใน ‘กีฬา’ แต่ในชีวิตจริงระบบที่ดีส่งผลให้เกิดกระบวนเกิดประสิทธิภาพ และสามารถมีโอกาสประสบความสำเร็จของเป้าหมาย เหมือนในกีฬาที่มีหมุดหมายสำคัญคือ ชัยชนะ เป็นการการันตีความสำเร็จที่แท้จริง

อ้างอิง