"โหยหาอดีต เพื่อเรียนรู้ความสัมพันธ์ในปัจจุบัน"

เปิดเหตุผลทางจิตวิทยา เพราะอะไรเราจึงชอบดูละครพีเรียด?

24 มิถุนายน 2567

เคยสังเกตไหม? ไม่ว่าเวลาจะผ่านไปนานเท่าไหร่ หนึ่งในประเภทของละคร ภาพยนตร์ หรือกระทั่งซีรีส์ที่ได้รับความนิยมอยู่อย่างเสมอ ๆ คือ ‘พีเรียด’

‘ละครพีเรียด’ คือ ละครที่เล่าเรื่องผ่านบริบทในอดีตที่ผ่านมาแล้ว โดยในหลายครั้งก็มักมีเหตุการณ์ทางประวัติศาสตร์เข้ามาเป็นส่วนหนึ่งเพื่อเพิ่มความเชื่อมโยงให้ผู้ชมรู้สึกอินไปกับสิ่งต่าง ๆ ในเรื่องราวเหล่านั้นได้มากยิ่งขึ้น

ไม่ว่าจะเป็นซีรีส์ Bridgerton ที่ได้รับความนิยมมาตลอดทั้ง 3 ซีซันจากฝั่งตะวันตก หรือในฝั่งเอเชียเองก็ไม่น้อยหน้า แดจังกึม จอมนางแห่งวังหลวง ก็เป็นหนึ่งในเรื่องที่ได้รับความนิยมไปทั่วโลกในฐานะตัวอย่างการส่งออกวัฒนธรรมเกาหลีชั้นดี หรือในกระทั่งในประเทศไทยเอง เราก็มีละครพีเรียดน้ำดีจำนวนไม่น้อยที่ได้รับความนิยมอย่างสูงมาตลอดหลายสิบปี ไม่ว่าจะเป็น ทวิภพ, บุพเพสันนิวาส, นาคี, สุภาพบุรุษจุฑาเทพ ซึ่งต่อเนื่องมาถึงซีรีส์ชุดล่าสุดอย่าง ดวงใจเทวพรหม ที่กำลังฉายทางช่องโทรทัศน์ในช่วงนี้ ทั้งยังได้รับความนิยมสูง

ทั้งหมดทั้งมวลที่กล่าวมานี้ ปฏิเสธไม่ได้เลยว่าเป็นสิ่งที่ช่วยการันตีความสำเร็จอย่างยิ่งยวดของละครที่ฉากเซ็ตติ้งเป็นช่วงเวลาในอดีตเช่นนี้

ในวันนี้ SUM UP จึงขอเชิญชวนทุกคนมาสำรวจเหตุผลร่วมกันว่า เพราะอะไรละครพีเรียดจึงได้รับความนิยมเสมอมา ด้วยเหตุผลทางจิตวิทยาที่อาจนำพาเราเข้าไปสำรวจถึงเบื้องลึกเบื้องหลังภายในจิตใจ

โหยหาอดีต ผ่านการลืมปัจจุบันไปชั่วคราว

ดร. พาเมล่า บี. รัดเลดจ์ (Dr. Pamela B. Rutledge) ผู้อำนวยการศูนย์การวิจัยจิตวิทยาเชิงสื่อ (Media Psychology Research Center) รัฐแคลิฟอร์เนีย สหรัฐอเมริกา ได้กล่าวถึงเหตุผลที่คนเราชอบดูละครพีเรียดไว้อย่างน่าสนใจว่า การรับชมละครพีเรียดที่นำพาเราย้อนยุคกลับไปยังช่วงเวลาแห่งอดีตที่เราเองก็เกิดไม่ทันนั้น สามารถสร้างความ ‘อิน’ ผ่านการปฏิสัมพันธ์ของตัวละครกับสังคมได้ในแต่ละช่วงเวลา ซึ่งส่วนนี้มีประโยชน์ในทางจิตวิทยาในแง่ของการเชื่อมต่อทางสังคมที่ส่งผลต่อความสัมพันธ์ในชีวิตจริงอีกด้วย

อดีตอันแสนหวาน ความรู้สึกคิดคะนึงจิต หรือที่เรามักเรียกกันด้วยคำทับศัพท์ที่เข้าใจง่ายอย่าง ‘Nostalgia’ ส่งผลโดยตรงต่อส่วนที่กล่าวไปข้างต้นอย่างมาก เพราะในหลายต่อหลายครั้งเมื่อเราได้รับชมละครหรือภาพยนตร์ที่มีเนื้อหาเป็นกาลเวลาในอดีต นั่นราวกับมีเวทมนตร์วิเศษกดหยุดห้วงเวลาปัจจุบัน และนำพาเวลาเหล่านั้นให้เราได้กลับไป ‘สำรวจ’ อดีตผ่านชีวิตและการปฏิสัมพันธ์ของแต่ละตัวละครในเรื่องราวและสถานการณ์ต่าง ๆ ที่เกิดขึ้นภายในเรื่อง

ซึ่งสำหรับผู้เขียนเองแล้วนั้น ยิ่งผู้ผลิตวางโครงเรื่องโดยอิงข้อเท็จจริงทางประวัติศาสตร์มากขึ้นเท่าไหร่ ยิ่งส่งผลโดยตรงกับการดำดิ่งและเข้าใจเรื่องราวต่าง ๆ เหล่านั้นได้มากขึ้นเช่นเดียวกัน

ทั้งปลอบประโลม สร้างแรงบันดาลใจ ผ่านการหลุดกรอบห้วงเวลาในปัจจุบันไปยังการสำรวจอีกโลกหนึ่งในอดีต ความรู้สึกอิ่มเอมใจเหล่านี้อาจยิ่งช่วยเราในยุคปัจจุบันได้ดีมากยิ่งขึ้น

การมีส่วนร่วมในฐานะ ‘ผู้ชม’ แต่ท่วมท้นไปด้วยความรู้สึกเห็นอกเห็นใจ และได้เรียนรู้เรื่องราวต่าง ๆ ผ่านปฏิสัมพันธ์ของตัวละคร

อีกหนึ่งเหตุผลที่ละครพีเรียดทำให้เรามีความรู้สึกอินไปกับเรื่องราวและตัวละคร จนในบางครั้งอาจรู้สึกถึงขั้นท่วมท้นไปกับมันได้นั้น อาจเป็นเพราะเรื่องราวอิงประวัติศาสตร์ในอดีตนั้นเป็นเรื่องที่ใครหลายคนรู้สึกตาม และรีเลทได้ เพราะมีเค้าโครงบางส่วนมาจากข้อเท็จจริง

อาจนิยามได้ว่าเหล่านี้คือ ‘เรื่องแต่งในความจริง’ ที่ส่งผลให้เราในฐานะผู้ชมซึ่งก็เป็นมนุษย์บนโลกคนหนึ่ง ล้วนมีปูมหลังหากเคยได้รับรู้ความเป็นไปสุนทรียศาสตร์ต่าง ๆ ในอดีตเหล่านั้น ไม่ว่าจะเป็น สถานการณ์ เรื่องราว เสื้อผ้าหน้าผม อาหาร วัตถุสิ่งของต่าง ๆ อันเป็นเอกลักษณ์ของคนในยุคดังกล่าว

ซึ่งการเชื่อมต่อด้วยสิ่งต่าง ๆ เหล่านี้ เป็นการสื่อสารและวิธีที่ทรงพลังในการสร้างมิตรภาพและความสนใจร่วมกัน เพราะเราทุกคนล้วนแสวงหาความสัมพันธ์ที่มีความหมาย และได้สำรวจชีวิตของตัวเองผ่านตัวละครเหล่านั้น

นี่อาจเป็นความมหัศจรรย์ในสายใยแห่งกาลเวลาที่นำพา อดีต-ปัจจุบัน-อนาคต มารวมเข้าไว้ด้วยกัน และเป็นเหตุผลสำคัญว่าเพราะอะไรเราจึงชอบดูละครพีเรียด อาจด้วยเพราะเราอาจอยากเรียนรู้เรื่องราวในอดีตเพื่อตัวเราเองในปัจจุบัน ซึ่งนั่นจะส่งผลต่ออนาคตของเราด้วยนั้นเอง

ที่มา