ทุก ๆ วันที่ 15 มีนาคม ถูกกำหนดไว้ให้เป็น ‘วันสิทธิผู้บริโภค’ (World Consumer Rights Day) โดยการเกิดขึ้นของวันนี้ก็เพื่อเรียกร้องให้มีการเคารพและปกป้องสิทธิแก่ผู้บริโภค ซึ่งการกำหนดวันสิทธิผู้บริโภคสากลเกิดขึ้นในรัฐบาลของ จอห์น เอฟ. เคนเนดี เมื่อวันที่ 15 มีนาคม 1962 และใช้ชื่อว่า Consumer Rights Day แต่วันนี้ได้เป็นที่รู้จักของภาคประชาชนในปี 1983 เนื่องจากในปีนั้นได้มีการจัดแคมเปญอย่างจริงจังมากขึ้น
สิทธิผู้บริโภคสากล คือ อะไร?
สิทธิผู้บริโภคแปลความหมายตรงตัวเลยก็คือ สิทธิของผู้บริโภค นั่นก็คือ ‘ลูกค้า’ แบบเรา ๆ โดยสิทธิผู้บริโภคสากล ถูกกำหนดสาระสำคัญไว้ทั้งหมด 8 ประการ ประกอบไปด้วย
- สิทธิที่จะได้รับสินค้าและบริการที่จำเป็นต่อชีวิต ไม่ว่าจะเป็น อาหารที่ปลอดภัย หรือสถานพยาบาลที่เพียงพอ เป็นต้น
- สิทธิที่จะได้รับความปลอดภัยจากผลิตภัณฑ์ กรรมวิธีในการผลิต และบริการที่เป็นอันตรายต่อคุณภาพชีวิต
- สิทธิที่จะคุ้มครองการหลอกลวงผู้บริโภคจากการโฆษณา
- สิทธิจะได้เลือกซื้อสินค้าและบริการในราคายุติธรรม
- สิทธิที่จะแสดงความคิดเห็นในฐานะผู้บริโภค
- สิทธิที่จะได้รับค่าชดเชย ในกรณีที่ถูกละเมิด หลอกลวงให้ได้รับสินค้าที่ไม่มีคุณภาพ
- สิทธิที่จะได้รับความรู้ที่จำเป็นต่อการบริโภคอย่างเท่าทัน
- สิทธิที่จะดำรงชีวิตอยู่ในสิ่งแวดล้อมที่ดี และมีชีวิตที่ปลอดภัย
‘สิทธิผู้บริโภคในไทย’
ในประเทศไทยก็ได้มีกฏหมายคุ้มครองผู้บริโภคเช่นกัน โดยจะอยู่ใน พ.ร.บ. คุ้มครองผู้บริโภค พ.ศ. 2522 เพื่อคุ้มครองผู้บริโภคเมื่อมีพฤติกรรมที่ไม่ตรงไปตรงมา หรือผู้บริโภคไม่ทราบข้อเท็จจริงของสินค้าอย่างครบถ้วนและถูกต้อง ซึ่งมีการกำหนดการคุ้มครองสิทธิ 5 ประการได้แก่
- สิทธิที่จะได้รับข่าวสารเกี่ยวกับทุกอย่างของสินค้าและบริการอย่างตรงไปตรงมา
- สิทธิที่จะได้รับการเลือกหาสินค้าและบริการด้วยความสมัครใจและไม่ถูกชักจูง
- สิทธิที่จะใช้สินค้าและบริการได้อย่างปลอดภัยและมีมาตรฐาน
- สิทธิที่จะได้รับความเป็นธรรมจากการทำสัญญาและไม่ถูกเอาเปรียบจากผู้ประกอบการ
- สิทธิที่จะได้รับการคุ้มครองเยียวยาเมื่อถูกละเมิดสิทธิ
จากการทำผลสำรวจของบ้านสมเด็จโพลล์พบว่า ผู้บริโภค 54.7% ถูกละเมิดสิทธิ์จากการซื้อสินค้าและบริการ อันดับหนึ่งคือ ‘การโฆษณาสินค้าเกินจริง’ และกรณีตัวอย่างของการที่ผู้บริโภคหรือประชาชนถูกละเมิดสิทธิ์ เช่น สินค้าประเภทเครื่องสำอางที่อวดอ้างสรรพคุณว่าใช้แล้วจะขาวขึ้นใน 7 วัน หรือเห็นผลได้ภายใน 3 วัน ซึ่งแน่นอนว่าโฆษณาเหล่านี้เป็นการโฆษณาที่เกินความเป็นจริงและผิดกฏหมาย
สำนักงานคณะกรรมการอาหารและยา (อย.) เคยออกมากำหนดว่าห้ามใช้คำเพื่อการโฆษณาเครื่องสำอางที่ไม่เป็นธรรมแก่ผู้บริโภค เช่นคำว่า ช่วยลดสิวในทันที สวยเพรียว เป็นต้น ส่วนทาง สำนักงาน กสทช. ก็มีการประกาศว่าการออกรายการโดยมีเนื้อหาสาระในลักษณะจูงใจ หลอกลวง หรือใช้ข้อมูลที่เป็นเท็จ เข้าข่ายเป็นการเอาเปรียบผู้บริโภค
อย่างไรก็ดี ในวันสิทธิผู้บริโภคสากล เป็นอีกหนึ่งวันที่ให้ความสำคัญกับ ‘ผู้บริโภค’ และผู้บริโภคควรรู้สิทธิของตนเองเป็นอย่างดี เพื่อป้องกันไม่ให้ถูกเอาเปรียบหรือหลอกลวงจากทางผู้ประกอบการ
อ้างอิง
- https://www.consumersinternational.org/what-we-do/world-consumer-rights-day/
- https://www.google.com/search?q=World+Consumer+Rights+Day&rlz=1C1GCEU_enTH1086TH1086&oq=World+Consumer+Rights+Day&gs_lcrp=EgZjaHJvbWUyBggAEEUYOdIBBzIyOWowajeoAgCwAgA&sourceid=chrome&ie=UTF-8
- https://www.tcc.or.th/consumer-protection-day/
- https://bangkoklibrary.go.th/web27/page/sub/1309/วันนี้มีที่มา/0/info/4448/วันสิทธิผู้บริโภคสากล
- https://www.consumerthai.org/consumers-news/ffc-news/4660-ffc-shopping-021264.html